Hoe staat het met de digitale toegankelijkheid bij de overheid? Dit gebeurde er het afgelopen halfjaar

Algemene ontwikkeling in de eerste helft van 2024  

In 2023 zijn we bezig geweest om een zo compleet mogelijk overzicht van overheidswebsites en -apps in het Dashboard DigiToegankelijk te presenteren. Het dashboard had eind van het jaar 8974 websites en apps geregistreerd. Een half jaar later is dat aantal afgenomen tot 8874. De belangrijkste reden hiervan is dat het aantal websites en apps met een E status (websites en apps zonder verklaring) significant is afgenomen van 3745 eind 2023 naar 2789. Ondanks een toename van het aantal verklaringen (statussen A, B, C en D) met 847, 16% meer dan eind 2023, is het totaal effect dus een lichte afname van het aantal websites en apps in het dashboard.

We zien dat veel overbodige websites en apps worden opgeheven. Daarnaast proberen we overheden ook te helpen door inzichtelijk te maken voor welke websites en apps ze verantwoordelijk zijn. Zo hebben we de eerste zes maanden van 2024 hard gewerkt aan het verbeteren van de datakwaliteit in het dashboard. Organisaties, die niet aan het Besluit digitale toegankelijkheid overheid hoeven te voldoen, zijn uit het dashboard verwijderd. Namen en webadressen zijn ontdubbeld en we hebben ook beter beschreven wie in welke situatie verantwoordelijk is voor een toegankelijkheidsverklaring. Deze acties hebben geleid tot meer duidelijkheid. Zo hoeft er voor een gemeenschappelijke regeling maar één verklaring afgegeven te worden.

In de eerste helft van 2024 is het percentage websites en apps dat voldoet aan de wettelijke verplichting (status A, B of C) gelijk gebleven ten opzichte van eind 2023. Het aantal verklaringen met status A, B of C is van 3513 (eind 2023) teruggelopen naar 3423, maar omdat het totaal aantal websites en apps ook lager is geworden, blijft het 39%. Vanaf 1 april 2024 worden verklaringen die langer dan een half jaar status C hebben, automatisch teruggezet naar status D. Hierdoor zijn het afgelopen halfjaar meer dan 600 verklaringen van C naar D gegaan. Binnen die 39% met status A, B of C nemen de verklaringen met status A of B dus een grotere plek in dan voorheen.

Steeds meer softwareleveranciers dragen bij aan de groei van A- en B-statussen: zij publiceren gratis toegankelijkheidsonderzoeken van hun platforms en apps. Met deze rapporten kunnen overheidsorganisaties hun verklaringen (deels) onderbouwen. Dat maakt het makkelijker om status A of B te behalen.

A-status

Als de toegankelijkheidsverklaring van een website of app een status A heeft, voldoet dit kanaal aan alle wettelijk verplichte digitale toegankelijkheidseisen. In de eerste helft van 2024 is het aantal verklaringen met een A-status gestegen met 18,1% naar 521. De daling van het aantal in mei is te verklaren door het aflopen van een toegankelijkheidsonderzoek waar 18 gemeenten gebruik van maakten. Hierdoor vielen hun verklaringen met status A terug naar status D. Het aandeel van verklaringen van websites en apps met A-status in het totaal aantal geregistreerde websites en apps is desondanks gestegen van 4,9% naar 5,9%.

B-status

Heeft een verklaring status B? Dan voldoet de website of app nog niet aan alle verplichte toegankelijkheidseisen. Voor een B-status moet een compleet onderzoek zijn uitgevoerd van de toegankelijkheid van het kanaal. Dat betekent dat de overheidsorganisatie al wel weet wat moet worden verbeterd. Het aantal websites en apps met een B-status is in het eerste half jaar gegroeid met 25,1% naar 2181. In heel 2023 was de groei nog 17,1%. De groei was in de eerste helft van 2024 sterker dan in dezelfde periode in 2023.

C-status

Een toegankelijkheidsverklaring krijgt een C-status als binnen zes maanden een toegankelijkheidsonderzoek voor de betreffende website of app is ingepland. Het aantal verklaringen met een C-status is in de eerste zes maanden van 2024 met 45,7% gedaald naar 721. Sinds 1 april 2024 worden verklaringen met een C-status die ouder zijn dan een half jaar, automatisch teruggezet naar status D. Voorheen werd dit niet automatisch gedaan. Daardoor waren er vóór 1 april veel verklaringen met een onterechte C-status. De automatische correctie zorgt ervoor dat de verklaringen de juiste status hebben. Dat geeft een realistischer beeld van de stand van zaken. Toen de correctie werd doorgevoerd gingen ruim 600 verklaringen terug naar status D.

D-status

Als een toegankelijkheidsverklaring wordt gemaakt voor een website of app waarvoor nog geen onderzoek is gepland, krijgt de verklaring een D-status. De website of app voldoet daarmee niet aan de wet. Het aantal verklaringen met een D-status is in de eerste helft van 2024 gegroeid met 55,1% tot 2662. Deze grote groei is deels te verklaren doordat verklaringen met status C die ouder zijn dan een halfjaar per 1 april automatisch terug worden gezet naar status D. Daarnaast stimuleert DigiToegankelijk overheidsorganisaties om verklaringen aan te maken voor websites en apps waarvoor zij verantwoordelijk zijn, maar die nog geen verklaring hebben (E-status in het dashboard).

E-status

Vanaf de tweede helft van 2023 bevat het dashboard ook overheidswebsites en -apps met een E-status. Deze kanalen hebben nog geen verklaring, maar het is al wel bekend welke overheidsorganisatie verantwoordelijk is. Dat heeft de organisatie zelf aangegeven. In 2023 zijn 3745 websites en apps zonder toegankelijkheidsverklaring toegevoegd aan het dashboard. In de eerste helft van 2024 is dat aantal gedaald met 25,5% naar 2789. Deels komt dit doordat we voor overheidsorganisaties inzichtelijk maken of en in welke situatie ze verantwoordelijk zijn voor het maken van een toegankelijkheidsverklaring. Zo krijgen websites en apps die eerst status E hadden, nu status A, B, C of D. Daarnaast zien we ook dat overbodige websites en apps met status E opgeheven worden.

Ontwikkelingen binnen type overheidsorganisatie 

De algemene cijfers geven een goed beeld van de grote ontwikkelingen van digitale toegankelijkheid bij de Nederlandse overheid. In de jaarmonitor hebben we ook gekeken naar het verloop bij verschillende soorten overheidsorganisaties. Die kunnen onderling afwijken doordat de uitgangspunten of onderlinge afspraken soms anders zijn. Zo ontstaan bij gemeenten steeds vaker lokale samenwerkingsverbanden om kennis uit te wisselen. Waterschappen werken samen om gezamenlijk in te kopen of op te leiden. Provincies met een projectleider voor digitale toegankelijkheid boeken betere resultaten op het gebied van toegankelijkheid. En de voortgang van de Rijksoverheid op digitale toegankelijkheid berust voor een deel op het gemeenschappelijk gebruik van Platform Rijksoverheid Online (PRO).

Gemeenten

In 2023 is het aantal toegankelijkheidsverklaringen van gemeenten gegroeid met 62,4% naar 2929. Die groei zet door in 2024: in de eerste zes maanden is het aantal verklaringen verder omhoog gegaan met 17,1% naar 3430. Het aantal verklaringen dat voldoet aan de wettelijke verplichting (A-, B- of C-status) is in die periode licht gedaald met 2,5% ten opzichte van 2023. Het terugzetten van verklaringen met een C-status naar een D-status is de belangrijkste oorzaak.

Het aantal verklaringen met een A- of B-status is scherp gestegen met 32,6%. Het is dus duidelijk zichtbaar dat gemeenten de websites en apps die al voldoen aan de wettelijke verplichting verder verbeteren. Bij gemeenten zien we een sterkere toename van het aantal A en B statussen door de onderzoeken die leveranciers beschikbaar stellen voor hun platforms en apps. Deze kunnen worden gebruikt om een toegankelijkheidsverklaring mee te onderbouwen. Veel van deze diensten worden door gemeenten gebruikt. We zien ook een forse daling van het aantal E-statussen (van 2574 naar 1848), omdat websites en apps opgeruimd worden, een verklaring krijgen of omdat de verantwoordelijkheid voor een website of apps verlegd is naar een andere organisatie.

Waterschappen

In 2023 groeide het aantal toegankelijkheidsverklaringen van waterschappen naar 76. De eerste helft van 2024 zet deze groei versterkt door. Het aantal verklaringen groeit met 42,1% naar 108. Een groot deel van die groei zit in de verklaringen die voldoen aan de wettelijke verplichting (verklaringen met A-, B- of C-status nemen toe met 32,8%). Tegelijkertijd zien we ook hier dat het aantal E-statussen in het dashboard afneemt van 122 naar 86.

Provincies

Ook bij de websites en apps van provincies groeit het aantal toegankelijkheidsverklaringen flink in de eerste zes maanden van 2024. Het aantal verklaringen gaat omhoog met 31,5% naar 342. Hiervan voldoen 205 verklaringen aan de wettelijke verplichting. Dit is een stijging van 13,8% in vergelijking met het eind van 2023. Het aantal websites en apps zonder toegankelijkheidsverklaring is op 1 juli 2024 191. Op 1 januari stond dat aantal nog op 257.

Rijksoverheid

In de analyse van de Rijksoverheid zijn de volgende typen overheidsorganisaties meegenomen: Ministeries, ZBO’s, Agentschappen, Hoge Colleges van Staat, Adviescolleges en Rechtspraak. 

Het aantal toegankelijkheidsverklaringen is in de eerste helft van 2024 licht toegenomen met 4,0% naar 1382. In vergelijking met andere typen overheidsorganisaties scoort de Rijksoverheid vaak hoog op digitale toegankelijkheid. Het aantal verklaringen dat voldoet aan de wettelijke verplichting is in de eerste helft van 2024 echter iets afgenomen met 5,5%. Ook hier ligt de oorzaak vooral in het automatisch terugzetten naar D van verouderde C-statussen. Nog steeds voldoet 69,9% van de websites en apps van de Rijksoverheid met een toegankelijkheidsverklaring aan de wet. Het aantal websites en apps waarvoor op 1 januari 2024 nog geen verklaring was gemaakt is fors afgenomen van 540 naar 430.

Reactie Ieder(in) op de halfjaarcijfers

In een half jaar tijd is er enige vooruitgang geboekt, maar het feit dat nog steeds een kleine 6% van de overheidswebsites/apps volledig toegankelijk is, en 24,6 % gedeeltelijk toegankelijk, is zeer teleurstellend en leidt nog altijd tot onnodige uitsluiting van mensen met een beperking. Voor een wettelijk besluit dat in 2019 van kracht is gegaan, is dit wat ons betreft een teken dat nog steeds te veel overheden onvoldoende prioriteit geven aan digitale toegankelijkheid. Wij zouden bovendien graag willen weten wat de toegankelijkheid is van de websites en apps die voor de vertegenwoordigende organisaties van mensen met een beperking, psychische kwetsbaarheid en ouderen uitermate belangrijk zijn. Met name die websites moeten prioriteit krijgen om volledig toegankelijk te zijn.

Aanvullende reactie van DigiToegankelijk: De lijst met websites en apps die prioriteit moeten krijgen van Ieder(in) hebben we apart bekeken en van die lijst voldoet 94% aan de wet (status A, B of C). Ruim 20% voldoet volledig aan alle toegankelijkheidscriteria.

Reactie Oogvereniging op de halfjaarcijfers

De Oogvereniging is blij dat de digitale toegankelijkheid van overheidsinstanties inmiddels meer aandacht heeft. Tegelijkertijd merken we ook dat er nog genoeg te doen is.

Het valt bij de ontwikkeling van de digitale toegankelijkheid in de eerste helft van dit jaar op dat de toename van het aantal A statussen een licht stijgende lijn laat zien. Dat is een goed teken, maar kan natuurlijk nog beter. Ook zien we dat het aantal E statussen wel afneemt, maar in ons ideaalbeeld mogen dit er toch sterk minder worden ten gunste van A of B statussen.

De eindgebruiker met een visuele beperking loopt nog steeds tegen ontoegankelijkheid van belangrijke overheidsvoorzieningen aan. Zoals de vindbaarheid van informatie en de volledige toegankelijkheid daarvan.