Nederland werkt volop aan digitale toegankelijkheid. Dat is hard nodig, want er is nog veel te doen. Toch zijn we op dit moment een van de meest digitaal toegankelijke overheden van Europa. Hoe kan dit? De eGovernment Benchmark 2023 van de Europese Commissie onderzocht de digitale toegankelijkheid van Europese overheden. Waar staat Nederland internationaal?
Overheidswebsites van 35 landen onderzocht
De digitale overheid moet bruikbaar zijn voor iedereen. Ook als je geen muis gebruikt, het geluid bij video’s niet kunt beluisteren of tekst op je beeldscherm niet goed kunt lezen. We hebben allemaal recht op en baat bij toegankelijke websites en apps van de overheid.
De Europese Commissie beoordeelt daarom met de jaarlijkse eGovernment Benchmark de beschikbaarheid en kwaliteit van digitale overheidsdiensten in 35 landen. In deze twintigste editie van de studie worden ook trends in digitale toegankelijkheid meegenomen.
Met behulp van de Axe browsertool zijn ruim 15.000 overheidswebsites getoetst op 8 van de 50 criteria van de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) 2.1:
- Waarneembaar: gemeten met alternatieve teksten en kleurcontrast.
- Bedienbaar: gemeten met paginatitels en linkdoelen.
- Begrijpelijk: gemeten met taalattributen van pagina’s en valide taalcode van onderdelen.
- Robuust: gemeten met naam, rol en waarde en verborgen Accessible Rich Internet Applications (ARIA).
Digitale toegankelijkheid blijft achter
Digitale overheden in Europa worden steeds gebruiksvriendelijker en transparanter. Ook de digitale bouwstenen en de internationale dienstverlening worden beter. Maar de digitale toegankelijkheid blijft achter. Van de 19 indicatoren in het onderzoek scoort digitale toegankelijkheid het laagst. 18% van de overheidswebsites voldoet aan de 8 gemeten WCAG-criteria. Vorig jaar was dit 16%. Er is dus weinig veranderd, terwijl de eisen in de hele Europese Unie verplicht zijn.
Problemen op het gebied van kleurcontrast en betekenisvolle linknamen komen het meest voor: bij ongeveer de helft van de Europese websites. Hierdoor zijn teksten bijvoorbeeld niet goed leesbaar en is het onduidelijk waarnaar een link verwijst. Ook missen nog vaak alternatieve teksten bij afbeeldingen. Verder valt op dat de toegankelijkheid van overheidswebsites voor ondernemers vaak iets beter is dan van websites voor bijvoorbeeld studenten, ouders en werkzoekenden.
Nederland tweede van Europa
Europese landen verschillen enorm op het gebied van digitale toegankelijkheid. Scandinavië is al goed op weg. Een groot deel van de geteste websites voldoet daar aan de 8 gemeten WCAG-eisen: in Noorwegen 84%, in Zweden 78%, in Finland 73% en in Denemarken 67%.
Nederland staat op de tweede plaats in Europa, net na Noorwegen. Bij 83% van de geteste Nederlandse overheidswebsites werden geen problemen gevonden op de 8 WCAG-eisen. Dat is bijna een verdubbeling vergeleken met vorig jaar (44%).
Websites als Rijksoverheid.nl, Ondernemersplein.kvk.nl en SVB.nl voldoen dus in ieder geval aan een aantal basistoegankelijkheidseisen. Net als in andere landen scoort de Nederlandse Rijksoverheid beter dan de provincies en lokale overheid.
Achter deze mooie internationale resultaten schuilen nog volop uitdagingen om digitale toegankelijkheid te verankeren.
Geen compleet beeld
Aan de ene kant toont de eGovernment Benchmark dus dat Nederland voorloopt op andere Europese landen. Er is steeds meer aandacht voor digitale toegankelijkheid. Bovendien helpen verschillende technische oplossingen om toegankelijkheid te verbeteren en te onderhouden.
Ook de Nederlandse aanpak rond de toegankelijkheidsverklaringen valt op. Overheidsorganisaties moeten hun verklaringen volgens een vast model opstellen. En de verklaringen worden opgenomen in een centraal register. In de meeste andere Europese landen is dit niet zo.
Aan de andere kant geeft het onderzoek geen compleet beeld. Hoewel veel van de geteste websites voldoen aan de 8 gecontroleerde criteria, kunnen er nog steeds problemen zijn bij de 42 niet gemeten eisen. Ook zijn vooral hoofdpagina’s en toegangsportalen voor diensten onder de loep genomen. Documenten en publicaties zijn bijvoorbeeld niet getoetst, terwijl die in Nederland vaak nog niet toegankelijk zijn.
Dashboard: maar 5% voldoet aan alle eisen
Volgens het Nederlandse Dashboard DigiToegankelijk voldoet maar 5% van de overheidswebsites en -apps op dit moment aan alle 50 WCAG-criteria. Wat zegt deze internationale vergelijking dan? Vooral dat Nederland grotere stappen zet dan de meeste andere Europese landen. Ons eigen Dashboard laat tegelijk zien dat er ook nog een lange weg te gaan is om digitale toegankelijkheid structureel te borgen.
Sem Enzerink, onderzoeker namens de Europese Commissie en adviseur bij DigiToegankelijk, vertelt: "Alle Nederlandse inspanningen werpen duidelijk hun vruchten af. Tegelijkertijd blijft toegankelijkheid kwetsbaar. Achter deze mooie internationale resultaten schuilen nog volop uitdagingen om digitale toegankelijkheid te verankeren. Langzaam maar zeker krijgt digitale toegankelijkheid een meer blijvend karakter en nestelt het zich in de fundering van onze digitale overheid."