Audio en video

Audio en video kan bijdragen aan de toegankelijkheid van je informatie. Zo is een filmpje voor veel mensen duidelijker dan een lange tekst. Maar als je audio en video op een verkeerde manier inzet, sluit je juist veel mensen buiten. Niet iedereen kan het beeld of geluid zien of horen.

Om welke bestanden gaat het?

Audio en videobestanden worden ook wel 'op tijd gebaseerde media' genoemd. Het gaat om:

  • Geluid/audio (zonder beeld);
  • Bewegend beeld (zonder geluid);
  • Filmpjes/video (een combinatie van beeld, geluid en soms interactieve elementen zoals een knop waar je op kunt klikken).

In de wetgeving is een verschil gemaakt tussen audio en video die live wordt uitgezonden op een website of in een app, en audio en video die al eerder is opgenomen.

Wat is verplicht voor audio en video?

In de wet staat beschreven wat verplicht is voor audio en video:

  • Alle eerder opgenomen (niet live) audio- en videobestanden die vanaf 23 september 2020 op een website of in een app worden geplaatst moeten toegankelijk zijn.
  • Alle live uitgezonden audio en video hoeft niet toegankelijk te zijn. Maar als een live uitgezonden audio- of videofragment na de live uitzending online blijft staan of opnieuw beschikbaar wordt gesteld, gaan de eisen voor eerder opgenomen audio en video gelden.

Lees hier wat je per soort mediabestand moet doen.

Eerder opgenomen audio en video

Alle audio en video die niet rechtstreeks wordt uitgezonden is niet live en dus eerder opgenomen. De audio of video kan dan toegankelijk worden gemaakt voordat deze online komt. Daarom zijn er meer eisen aan eerder opgenomen audio en video dan aan live uitzendingen.

Live audio en video

Live audio en video wordt opgenomen en direct doorgestuurd naar de ontvanger. De enige vertraging die er mogelijk is heet 'uitzendvertraging'. Het gaat dan om een korte vertraging die bijvoorbeeld gebruikt wordt om audio- of videodata om te zetten voor verzending of om te censureren. Deze vertraging is te kort om de audio of video toegankelijk te maken.

Slim omgaan met audio en video

Met ontoegankelijke audio en video sluit je een grote groep bezoekers uit. Denk dus goed na voor je audio of video gebruikt:

  • Zorg altijd voor een goed tekstueel alternatief. Zeker bij kortere video’s is een audiobeschrijving en ondertiteling eenvoudig te realiseren.
  • Wil je een uitgebreid audio- of videoverslag maken, bijvoorbeeld van een vergadering? Vraag je dan af of jouw doelgroep daar echt baat bij heeft. Kan een bezoeker makkelijk de belangrijke informatie vinden in zo'n audio- of videobestand? Soms is een beknopt tekstueel verslag bruikbaarder.
  • Informatie die wordt getoond in een audio- of videobestand is niet doorzoekbaar voor zoekmachines.
  • Voor mensen die niet alleen doof of slechthorend zijn, maar ook laaggeletterd, werkt gebarentaal veel beter dan ondertiteling of een audiobeschrijving. Houd daar rekening mee.

Voorbeeld: raadsvergaderingen gemeente

Veel gemeentes plaatsen video-opnames van openbare vergaderingen op de website. Ze maken dan geen notulen meer. Ze denken soms dat dit verplicht is. Dat is niet zo. In de gemeentewet staat alleen (in artikel 23, vijfde lid) dat een besluitenlijst van de vergadering openbaar moet worden gemaakt.

Als de video-opnames wel online worden gezet, moeten ze voldoen aan alle toegankelijkheidseisen. Ze moeten dus ondertiteling en eventueel een audiobeschrijving krijgen. Dat is veel werk.

Met ontoegankelijke audio en video sluit je een grote groep bezoekers uit.

De onderdelen van toegankelijke audio en video

Tekstalternatief

Alle vormen van audio en video moeten een kort tekstalternatief krijgen. Dit is vergelijkbaar met de alt-tekst van afbeeldingen. Door deze korte tekst weten bezoekers die hulptechnologie gebruiken, ook als de audio of video zelf niet toegankelijk zou zijn, in ieder geval waar ze mee te maken hebben. Hoe je dit alternatief plaatst hangt af van de techniek die gebruikt is om het multimediabestand op de webpagina te plaatsen.

Ondertiteling

Het gaat hier om een speciale vorm van ondertiteling bedoeld voor doven en slechthorenden. Deze ondertitels bevatten niet alleen de gesproken tekst, maar beschrijven ook andere dingen die te horen zijn. Bijvoorbeeld geluidseffecten (een ontploffing, een deurbel), muziek, gelach, locatie en identificatie van de spreker (als je aan de stem kunt horen wie iets zegt, maar deze persoon niet te zien is).

Audiobeschrijving

In een audiobeschrijving vertelt een stem belangrijke visuele details die je niet kunt afleiden uit dat wat te horen is. Dat kan bijvoorbeeld gaan om handelingen, personage- en scèneveranderingen, maar ook om tekst die op het scherm te zien is. De audiobeschrijving is dus een aanvulling op wat al te horen is. De stem van de audiobeschrijving vertelt op de momenten dat er pauzes zijn in het filmpje. Als alle belangrijke visuele details ook af te leiden zijn uit het geluid is een audiobeschrijving niet verplicht.

Transcript

Een transcript is een uitgeschreven tekst. In het transcript vertel je zo compleet mogelijk het verhaal van het filmpje. Je vertelt wat er gebeurt, dus wat er te zien en te horen is, en wat er gezegd wordt, door wie. Eventuele interactieve elementen neem je ook op in het transcript. Kun je in het filmpje bijvoorbeeld op een knop drukken, dan neem je in het transcript een link op naar de pagina waar je die actie kunt uitvoeren.

Een transcript is verplicht voor bestanden met alleen audio (zie succescriterium 1.2.1). Voor een video met audio is een transcript niet verplicht. Bij een video zonder geluid moet je een audiobeschrijving of een transcript toevoegen.

Beeld of geluid dat automatisch start

Gebruik je bewegend beeld of geluid op een webpagina en start dit automatisch, dan moet het voor bezoekers mogelijk zijn om er wat aan te doen. Ze moeten het bijvoorbeeld kunnen pauzeren of stoppen. Dit geldt niet als het geluid minder dan 3 seconden speelt of het bewegend beeld minder dan 5 seconden beweegt.

Media-alternatief voor tekst

In sommige gevallen gebruik je audio of video als een niet-tekstueel alternatief voor de tekst op een pagina. Denk aan een filmpje waarin een complex begrip eenvoudig wordt uitgelegd, of een vertaling van de tekst in gebarentaal. Als alle informatie ook in de tekst staat, is dat multimediabestand een media-alternatief voor tekst. Voor dit bestand gelden dan minder eisen.

Verplicht voor verschillende soorten media (vooraf opgenomen)

Soort media Wat is verplicht?
Video met geluid Ondertiteling (succescriterium 1.2.2) en audiobeschrijving (succescriterium 1.2.5). Een transcript is aan te raden, maar in dit geval niet verplicht.
Alleen videobeeld Audiobeschrijving of transcript (succescriterium 1.2.1)
Alleen geluid Transcript (succescriterium 1.2.1)

Meer weten?

Officiële documentatie

Ontwikkelaars kunnen in de technische norm meer lezen over audio en video bij de volgende toegankelijkheidseisen:

Kennisbank DigiToegankelijk

In onze kennisbank vind je praktische uitleg over specifieke onderwerpen: